KRZESZÓW
Witamy na stronie poświęconej miejscowości Krzeszów. Postaramy się jak najlepiej zaprezentować tę piękną miejscowość i jednocześnie chcielibyśmy zachęcić do odwiedzania tego wspaniałego miejsca.
Dawna nazwa
Nazwa Krzeszowa z przed 1945 roku to Grüssau. Nazwa ta pochodzi z języka niemieckiego.
Położenie geograficzne
współrzędne geograficzne: N 50°44' ; E 16°04'
województwo: dolnośląskie
powiat: kamiennogórski
gmina: Kamienna Góra
liczba mieszkańców: 1481 osób
Historia
Historia Krzeszowa sięga aż 1242 roku, kiedy to w Krzeszowie osiedlili się benedyktyni z czeskich Opatovic za sprawą księżnej Anny, która podarowała im miejsce na klasztor. Benedyktyni sprzedają klasztor księciu świdnickiemu Bolkowi pierwszemu, który to w 1291 roku postanawia założyć w Krzeszowie opactwo cystrsów. Cystersi z Henrykowa obiecali księciu, że po jego śmierci jego ciało spocznie w klasztornym mauzoleum. Historia budowy i działalności klasztoru sięga 1296 roku, jednakże nie ma pewności czy pierwszy klasztor powstał w Krzeszowie czy w pobliskim Krzeszówku, gdzie teraz stoi mały zabytkowy kościółek. Klasztor rozwijał się dynamicznie. Za sprawą cystersów wokół klasztoru powstały wsie: Krzeszów, Krzeszówek, Czadrów, Czadrówek, Lipienica oraz Borówno. Następnie w roku 1343 cystersi zakupili pobliskie Chełmsko Śląskie oraz w roku 1360 otrzymali Lubawkę. Klasztor dominuje lokalny handel i gopsodarkę - staje się centrum władzy. Około roku 1400 klasztor ma w poiadaniu 42 wsie i 2 miasta. Trudno dokładnie powiedzieć kiedy powstała sama wieś Krzeszów przyległa do murów klasztornych ponieważ na początku istnienia klasztoru za miejscowośc uważano to co znajduje się za murami klasztornymi czyli kościół, klasztor, chlew, stdoły, piekarnia, kowal, gorzelnia itp. Pierwsze wzmianki o istnieniu wsi poza murami klasztornymi pochodzą z annałów opata panującego w latach 1660-1696.
Podczas najazdu husyckiego w 1426 roku klasztor oraz przyległe budowle zostały znniszczone. Podczas najazdu zakonnicy ukryli obraz "Matki Bożej Łaskawej" pod podłogą zakrystii. Obraz ten przeleżał tam 196 lat i został odnaleziony w roku 1622. Począwszy od roku 1520 klasztor zaczyna odbudowywać swoją potęgę, a w 1547 roku otrzymał od papieża Pawła III prawa do używania przez opatów krzeszowskich infuły oraz insygniów biskupich. Przyspieszenie w rozowoju zakonu notuje się począwszy od roku 1576. Klasztor odzyskuje utracone dobra i staje się centrum kultu religijnego.
Historia "złotego wieku" zakonu rozpoczyna się w 1660 roku wraz z nastaniem panowania opata Bernardusa Rosa. Dokonuje on renowacji klasztoru oraz kościoła, buduje kościół św. Józefa, wznosi 33 stacje Kalwarii, kaplicę w Betlejem i wiele innych. W 1686 roku buduje kaplicę św. Anny na wzgórzu blisko Krzeszowa. Opat był wielkim mecenasem kultury i sztuki. Historia wskazuje, że za jego panowania Opactwo Krzeszowskie stało się centrum prac budowniczych, artystów, malarzy. Jego następca kontunuował godnie prace poprzednika: zastępuje drewniane kaplice "Wielkiej Krzeszowskiej Drogi Krzyżowej" murowanymi, buduje kaplice przydrożne ku czci św. Anny. Podróżując po Krzeszowie i okolicznych wioskach można zauważyć mnóstwo kapliczek przydrożnych. Szczególnie przy drodze w kierunku Chełmska. Obecnie zdewastowane kaplice znajdują się również na górze św. Anny w pobliżu Krezszowa.
W 1728 roku na polecenie opata Innocentego Fritscha rozpoczęto rozbiórkę starego kościoła i rozpoczęto budowę nowego barokowego kościoła św. Marii wraz z przylegającym mauzoleum oraz klasztorem. Zbudowany został również Dom Opata.
Przejęcie Śląska przez Prusy w 1740 roku oznaczało koniec świetności klasztoru. A edykt króla pruskiego Fryderyka III z 1810 roku znosił opactwo krzeszowskie i nakazywał księżą oraz mnichom opuszczenie klasztoru. Majątek klasztorny zostaje przejęty przez prusaków. Od tego czasu zaciera się różnica pomiędzy częscią gospodarczą klasztoru a resztą wsi pozostałą za jego murami. Życie gospodarcze toczyło się na równi za jak i przed murami. Jeśli chodzi o zabudowania klasztorne to prowadzono na nich jedynie prace konserwatorskie.
Klasztor zaczął powracać do świetności dopiero w roku 1924 kiedy to przybyli tam benedyktyni zakładają opactwo. Włożyli oni duży wkład w prace koserwatorskie oraz w udokumentowanie historii cystersów.
W 1940 roku naziści skonfiskowali cały majątek klasztoru, a jego zabudowania były wykorzystywane jako obóz przejściowy dla niemców oraz miejsce internowania Żydów. Po wojnie zamieszkali w Krzeszowie niemcy zostali zmuszeni do wyjazdu, a na ich miejsce przybyli przesiedleńcy z Białorusi i Ukrainy.
Po wojnie w 1946 roku w klasztorze osiedliły się siostry benedyktynki z Lwowa. Natomiast począwszy od roku 1970 probostwem zawiadują polscy cystersi.
W 1997 roku papież Jan Paweł II koronował obraz Matki Bożej Łaskawej podczas mszy w Legnicy. W 1998 roku papież podniósł świątynię w Krzeszowie do godności Bazyliki Mniejszej
Zabytki
- Zespół klasztorny cystersów (benedyktynek)
Zabytki znajdujące się w kompleksie: klasztor, Dom Opata, Kościół św. Józefa, cmentarz przyklasztorny, Mauzoleum Piastów Śląskich.
W mauzoleum są dwa piękne, gotyckie nagrobki Bolka I Świdnickiego i Bolka II świdnicko-jaworskiego, barokowe rzeźby ich żon, oraz freski J. W. Neunhertza na kopułach przedstawiające historię fundacji krzeszowskiej oraz jakby kontynuację dynastii w osobach kolejnych ważniejszych opatów.
- Kościół św. Józefa
Zbudowany w latach 1690 - 1696, piękny cykl fresków Michała Willmanna, najwybitniejszego śląskiego malarza epoki baroku, zwanego śląskim Rembrandtem, a przedstawiający sceny z życia Świętej Rodziny. To największe dzieło tego artysty.
- Kapliczki, figury i krzyże przydrożne
Wielka Krzeszowska Droga Krzyżowa składa się w sumie z 33 Stacji - kapliczek rozmieszczonych na terenie klasztoru i wokół wsi Krzeszów. Na terenie klasztoru znajdują się kaplice XXIII - XXXIII. Pozostałe ulokowane są poza murami klasztornymi.
Jadąc z Krzeszowa do Czadrowa, w polu po lewej stronie drogi znajduje się średniowieczny krzyż pokutny. Drugi krzyż znajduje się na prywatnej posesji po prawej stronie drogi jadąc do Krzeszówka.
- Kamienny pręgierz
- Dom drewniany w Krzeszowie - Chata Sudecka
Liczne zabytki widoczne są w Krzeszowie na każdym kroku. Kilkaset metrów po wjeździe do Krzeszowa od strony Czadrowa po prawej stronie znajduje się zabytkowa chata sudecka. Charakterystycznymi cechami budowli tego typu jest ich podział na drewnianą opartą na palach część mieszkalną oraz przylegającą do niej najczęściej murowaną część zawierającą ganek oraz pomiesczenia gospodarcze. W Krzeszowie jest kilka takich budynków - są to zabytki powstałe po 1860 roku. Część z nich jest obecnie całkowicie otynkowana.
- Bazylika
Zbudowana w latach 1728-35 ma 80,5 m długości wewnątrz, a wraz z mauzoleum 118 m dług. z zewnątrz. Wielkie wrażenie robią rzeźby na jej fasadzie, wieże o wys. 71 m z hełmami po 21 m wys. Stojące na samych szczytach wież figury aniołów mają po 2,5 m wys. Z wieży północnej, z tarasu na wys. 40 m można obejrzeć piękną panoramę okolicy. Wewnątrz świątyni freski wnuka M. Willmanna - Jerzego Wilhelma Neunhertza o tematyce biblijnej i związanej z historią cystersów. Wspaniałe dębowe stalle i ambonę zdobią rzeźby z drewna lipowego. Autorami ich są Józef Lachel, Antonio Dorasil i Feliks Maksymilian Brokof. W ołtarzach bocznych obrazy Feliksa Antoniego Schefflera, piękny prospekt organowy - dzieło Michała Englera. W ołtarzu głównym znajduje się mały obrazek z Matką Boską, pamiętający fundatorów opactwa, być może najstarszy obraz w Polsce. Namalowany na desce modrzewiowej ma wymiary 60 x 37,5 cm i nosi cechy stylu bizantyjskiego. 2 VI 1997 został on w Legnicy ukoronowany przez Jana Pawła II. Z ikoną tą związane są liczne legendy. Powyżej niego wielki barokowy obraz Piotra Brandla ukazujący wniebowzięcie NMP i posągi przedstawiające wszystkie 9 chórów anielskich. W 1998 krzeszowski kościół klasztorny p.w. Wniebowzięcia NMP otrzymał godność bazyliki mniejszej. Jest to obecnie najważniejsze sanktuarium diecezji legnickiej. Ma zostać wpisane na listę obiektów światowego dziedzictwa kultury UNESCO.
- Betlejem (Pawilon opatów cysterskich na wodzie w Betlejem)
Letni domek na wodzie opatów krzeszowskich (zwany potocznie Betlejem) służył opatom jako miejsce medytacyjne. Obok niego znajduje się pensjonat Betlejem, w pobliżu którego funkcjonuje kilka źródeł. Na bazie jednego z nich powstał staw na środku którego na palach został zbudowany ok 1674 roku drewniany domek. Na jego ścianach oraz suficie możemy podziwiać olejne obrazy powstałe w II połowie XVII wieku. Stanowi on V Stacje Krzeszowskiej Drogi Krzyżowej. Nieopodal znajduje się również VI Stacja.
- Kościół na Górze św. Anny
W pobliżu Krzeszowa znajduje się położona 593 m npm Góra Św. Anny. Obszar ten zwany jest również Wzgórzami Krzeszowskimi. Kilkanaście minut spcerem z centrum Krzeszowa mija bardzo szybko - po drodze możemy podziwiać piękny widok na Bazylikę leżącą w centrum miasteczka. Prawdopodobnie historia kaplicy na Górze Św. Anny sięga XIV wieku, ale brak szczegółowych informacji z tamtego okresu. Najbardziej czytelne wzmianki pojawiły się za panowania opata Bernarda Rosy, kiedy to poczyniono bardzo wiele w zakresie rozbudowy obiektów sakralnych na terenie klasztoru i poza nim. Wśród nich znajdowała się kaplica św. Anny wzniesiona na Górze Św. Anny w 1686 roku. Prawdopodobnie około roku 1721-1722 kaplica została rozbudowana do rozmiarów małego kościółka. Ruiny kościoła, które możemy dzisiaj oglądać pochodzą z 1884 roku kiedy to został on odbudowany po pożarze.
Zabytki znajdujące się w kompleksie: klasztor, Dom Opata, Kościół św. Józefa, cmentarz przyklasztorny, Mauzoleum Piastów Śląskich.
W mauzoleum są dwa piękne, gotyckie nagrobki Bolka I Świdnickiego i Bolka II świdnicko-jaworskiego, barokowe rzeźby ich żon, oraz freski J. W. Neunhertza na kopułach przedstawiające historię fundacji krzeszowskiej oraz jakby kontynuację dynastii w osobach kolejnych ważniejszych opatów.
Zbudowany w latach 1690 - 1696, piękny cykl fresków Michała Willmanna, najwybitniejszego śląskiego malarza epoki baroku, zwanego śląskim Rembrandtem, a przedstawiający sceny z życia Świętej Rodziny. To największe dzieło tego artysty.
Wielka Krzeszowska Droga Krzyżowa składa się w sumie z 33 Stacji - kapliczek rozmieszczonych na terenie klasztoru i wokół wsi Krzeszów. Na terenie klasztoru znajdują się kaplice XXIII - XXXIII. Pozostałe ulokowane są poza murami klasztornymi.
Jadąc z Krzeszowa do Czadrowa, w polu po lewej stronie drogi znajduje się średniowieczny krzyż pokutny. Drugi krzyż znajduje się na prywatnej posesji po prawej stronie drogi jadąc do Krzeszówka.
Liczne zabytki widoczne są w Krzeszowie na każdym kroku. Kilkaset metrów po wjeździe do Krzeszowa od strony Czadrowa po prawej stronie znajduje się zabytkowa chata sudecka. Charakterystycznymi cechami budowli tego typu jest ich podział na drewnianą opartą na palach część mieszkalną oraz przylegającą do niej najczęściej murowaną część zawierającą ganek oraz pomiesczenia gospodarcze. W Krzeszowie jest kilka takich budynków - są to zabytki powstałe po 1860 roku. Część z nich jest obecnie całkowicie otynkowana.
Zbudowana w latach 1728-35 ma 80,5 m długości wewnątrz, a wraz z mauzoleum 118 m dług. z zewnątrz. Wielkie wrażenie robią rzeźby na jej fasadzie, wieże o wys. 71 m z hełmami po 21 m wys. Stojące na samych szczytach wież figury aniołów mają po 2,5 m wys. Z wieży północnej, z tarasu na wys. 40 m można obejrzeć piękną panoramę okolicy. Wewnątrz świątyni freski wnuka M. Willmanna - Jerzego Wilhelma Neunhertza o tematyce biblijnej i związanej z historią cystersów. Wspaniałe dębowe stalle i ambonę zdobią rzeźby z drewna lipowego. Autorami ich są Józef Lachel, Antonio Dorasil i Feliks Maksymilian Brokof. W ołtarzach bocznych obrazy Feliksa Antoniego Schefflera, piękny prospekt organowy - dzieło Michała Englera. W ołtarzu głównym znajduje się mały obrazek z Matką Boską, pamiętający fundatorów opactwa, być może najstarszy obraz w Polsce. Namalowany na desce modrzewiowej ma wymiary 60 x 37,5 cm i nosi cechy stylu bizantyjskiego. 2 VI 1997 został on w Legnicy ukoronowany przez Jana Pawła II. Z ikoną tą związane są liczne legendy. Powyżej niego wielki barokowy obraz Piotra Brandla ukazujący wniebowzięcie NMP i posągi przedstawiające wszystkie 9 chórów anielskich. W 1998 krzeszowski kościół klasztorny p.w. Wniebowzięcia NMP otrzymał godność bazyliki mniejszej. Jest to obecnie najważniejsze sanktuarium diecezji legnickiej. Ma zostać wpisane na listę obiektów światowego dziedzictwa kultury UNESCO.
Letni domek na wodzie opatów krzeszowskich (zwany potocznie Betlejem) służył opatom jako miejsce medytacyjne. Obok niego znajduje się pensjonat Betlejem, w pobliżu którego funkcjonuje kilka źródeł. Na bazie jednego z nich powstał staw na środku którego na palach został zbudowany ok 1674 roku drewniany domek. Na jego ścianach oraz suficie możemy podziwiać olejne obrazy powstałe w II połowie XVII wieku. Stanowi on V Stacje Krzeszowskiej Drogi Krzyżowej. Nieopodal znajduje się również VI Stacja.
W pobliżu Krzeszowa znajduje się położona 593 m npm Góra Św. Anny. Obszar ten zwany jest również Wzgórzami Krzeszowskimi. Kilkanaście minut spcerem z centrum Krzeszowa mija bardzo szybko - po drodze możemy podziwiać piękny widok na Bazylikę leżącą w centrum miasteczka. Prawdopodobnie historia kaplicy na Górze Św. Anny sięga XIV wieku, ale brak szczegółowych informacji z tamtego okresu. Najbardziej czytelne wzmianki pojawiły się za panowania opata Bernarda Rosy, kiedy to poczyniono bardzo wiele w zakresie rozbudowy obiektów sakralnych na terenie klasztoru i poza nim. Wśród nich znajdowała się kaplica św. Anny wzniesiona na Górze Św. Anny w 1686 roku. Prawdopodobnie około roku 1721-1722 kaplica została rozbudowana do rozmiarów małego kościółka. Ruiny kościoła, które możemy dzisiaj oglądać pochodzą z 1884 roku kiedy to został on odbudowany po pożarze.
Atrakcje turystyczne
- Bazylika
- Betlejem
Fotografie
Widok na Krzeszów z Góry św. Anny
(foto: Jarosław Tułaczyk)
Widok na Krzeszów z Góry Długosza
(foto: Jarosław Tułaczyk)
Widok na Krzeszów
(foto: Jarosław Tułaczyk)
Brama Bazyliki
(foto: http://www.gmina.kamiennagora.kei.pl)
Bazylika
(foto: "KRZESZÓW - EUROPEJSKA PERŁA BAROKU" Legnica 2001)
Wejście do Bazyliki
(foto: Jarosław Tułaczyk)
Bazylika
(foto: Jarosław Tułaczyk)
Klasztor
(foto: Jarosław Tułaczyk)
Kościół św. Józefa
(foto: "KRZESZÓW - EUROPEJSKA PERŁA BAROKU" Legnica 2001)
Kościół św. Józefa - wnętrze
(foto: "KRZESZÓW - EUROPEJSKA PERŁA BAROKU" Legnica 2001)
Mauzoleum - wnętrze
(foto: "KRZESZÓW UŚWIĘCONY ŁASKĄ " Wrocław 1997)
Widok z lotu ptaka na zespół pocysterski
(foto: "KRZESZÓW - EUROPEJSKA PERŁA BAROKU" Legnica 2001)
Bazylika zimą
(foto: Jolanta Tułaczyk)
Kapliczki
(foto: Jarosław Tułaczyk)
Kapliczka - Dom Piłata
(foto: Jarosław Tułaczyk)
Kapliczki
(foto: Jarosław Tułaczyk)
Drzewo przy drodze do Betlejem
(foto: Jarosław Tułaczyk)
Pawilon na wodzie - Betlejem
(foto: Jarosław Tułaczyk)
Kamienny pręgierz
(foto: http://www.gmina.kamiennagora.kei.pl)
św. Epomucen
(foto: Jarosław Tułaczyk)
Budynek stacji kolejowej
(foto: Jarosław Tułaczyk)
Fotografie stare
Betlejem
(foto: www.landeshut.de)
Betlejem - pawilon
(foto: www.landeshut.de)
Betlejem
(foto: www.landeshut.de)
Krzeszów z lotu ptaka
(foto: www.landeshut.de)
