Olszyny

    1. 1289'Kaczbach, Ludowigisdorph, 1343 Catzbach, Lutolfisdorph, 1765 Rratzbach, Leutraannsdorf, 1785 Krazbach, Leutmannsdorf, 1810 Kratzbach,Leutmannsdorf, 1918 Erlendorf, 1945 Olszynka, 1946 Olszyny.
    2. Do połowy XVIII wieku dwie wsie w księstwie świdnika Do 1818 dwie wsie w powiecie bolkowsko-kamennogórskim. Do 1918 dwie wsie w powiecie kamiennogórskim. Do 1945 wieś w powiecie kamiennogórskim Do 1973 w granicach Chełmska Śląskigo, w powiecie kamiennogórskim Do 1975 w gminie Krzeszów, w powicie kamiennogórskim. Do 1976 w gminie Krzeszów, w województwie Jeleniogórskim. Do 1990 w gminie Kamienna Góra, w województwie Jeleniogórskim Od 1990 w gminie i rejonie Kamienna Góra, w województwie Jeleniogórskim
    4. Olszyny jako wieś pojawiły się dopiero po I wojnie światowej. Wcześniej istniały tu 2 stare wsie: na północy leżał Leutmannsdorf, a na południu Kratzbach. Obie powstały przed 1292 r., prawdopodobnie zostały założone przez benedyktynów z Krzeszowa. W każdym razie w dokumencie z 1289 roku, dotyczącym odkupienia przez księcia świdnickiego Bolka I Surowego dóbr klasztornych, już były wymieniane, podobnie jak w następnym, którym w 1292 roku książę Bolko I nadawał cystersom sprowadzonym z Henrykowa dawne dobra benedyktynów i nowe obszary. Również przywilej górniczy księcia świdnickiego Bolka II z 1343 roku objął wsie, ale nie prowadzono tu chyba żadnych robót wydobywczych. W następnych latach jeszcze kilkakrotnie dokumenty księcia świdnickego Bolka II potwierdzały ich przynależność do dóbr klasztornych W rękach cystersów obie wsie pozostawały aż do kasaty dóbr klasztornych w 1810 r. Przed 1400 r. w Kratzbach było wolne sołectwo należące do klasztora, z którego pobierano 16 groszy srebrnych czynszu, a w Leutmannsdorf drugie, z którego czynsz wynosił 10 groszy i 4 denary. Prawdopodobnie w okresie wojen husyckich wsie ucierpiały, mogły nawet zostać całkowicie zniszczone. Także w 1468 roku ucierpiały podczas walk o tron czeski pomiędzy wojskami króla Jerzego z Podiebradów i Macieja Korwina. Podobnie było w okresie wojny 30-letniej, gdy dobra klasztorne były pustoszone przez wojska protestanckie Do historii przeszedł Kratzbach, ponieważ właśnie na jego granicy z Chełmskiem Śl. 29.12.1620 r. chłopi z powodów religijnych zastrzelili opata krzeszowskiego. Wsie zaczęły rozwijać się żywiej dopiero w 2. półowie XVII wieku, a w 1. połowie XVIII wieku były już sporymi osadami. W Leutmannsdorf od dawna istniał folwark cysterski. Klasztor miał też w okolicy aż 10 stawów rybnych. Jednak wsie rozwijały się głównie dzięki tkactwu chałupniczemu, którym zajmowała się większość mieszkańców W 1765 roku wartość majątku Kratzbach wynosiła 1.394 talary, mieszkało w nim 26 kmieci oraz 33 chałupników, a wartość Leutmannsdorf wynosiła 2.777 talarów, mieszkało tam 21 kmieci oraz 41 chałupników. W obu wsiach było po 7 rzemieślników. Rozwój obu wsi poszedł nieco odmiennymi drogami, ponieważ Kratzbach z czasem przekształcił się w rodzaj przedmieścia Chełmska Śląskiego Natomiast Leutmannsdorf pozostał wsią wyłącznie rolniczą bardziej związaną z Jawiszowem. W 1785 roku w Kratzbach był młyn wodny i mieszkało 26 kmieci oraz 31 chałupników, a w Leutmannsdorf też był młyn wodny i mieszkało 21 kmieci oraz chałupników. Po sekularyzacji dóbr klasztornych obie wsie pozostały własnością fundacji krzeszowskiej, podległej kamerze. W 1825 w Kratzbach było 56 domów, młyn wodny i karczma z gorzelnią, a pracowały 33 krosna. Natomiast w Leutmannsdorf było 59 domów, wolne sołectwo z gorzelnią i młyn wodny połączony z tartakiem oraz pracowały 42 krosna tkackie. W 1840 roku wykazywano w Kratzbach już tylko 6 krosien, ale było 6 innych rzemieślników, a ciekawostką był zakład aromatyzacji herbaty Puscha. W Leutmannsdorf było 61 domów, w tym folwark wójta, młyn wodny połączony z tartakiem, wolne sołectwo z gorzelnią, jeszcze 19 krosien oraz 11 innych rzemieślników i 8 handlarzy. Szybki rozwój nastąpił w 2. połowie XIX wieku, gdy w Chełmsku Śląskim powstały tkalnie mechaniczne W 1871 r. w Kratzbach było 59 domów, a w Leutmannsdorf 70. W 1899 r. przez teren wsi przeprowadzono linie kolejową z Kamiennej Góry do Okrzeszyna, a stacja kolejowa w Chełmsku Śląskim powstała na granicy obu miejscowości. Jednak już od końca XIX w. dał się zauważyć znaczny (blisko o połowę) spadek liczby ludności To prawdopodobnie zadecydowało po I wojnie światowej o połączeniu obu wsi w jeden zespół. Przy okazji nadano połączonym wsiom nową nazwę, co do dzisiaj powoduje komplikacje, ponieważ we wcześniejszych opracowaniach występują odrębnie pod osobnymi nazwami. Po 1945 roku Olszyny pozostały wsią rolniczą Nie rozwijały się, ale zachowały ustabilizowany poziom zaludnienia. Przyczyniło się do tego sąsiedztwo Chełmskiem i dobre połączenia komunikacyjne z Kamienną Górą, gdzie część mieszkańców pracowała. W 1970 roku zlikwidowano linię kolejową, a po 1990 roku podupadł okoliczny przemysł, co spowodowało trudną sytuację mieszkańców Olszyn, z których wielu utraciło pracę. 7. Olszyny zachowały układ wsi łańcuchowej, znacznie jednak już przerzedzonej o kilka starych obiektów:
  1. Przy szosie i wśród zabudowań stoją wyjątkowe liczne kamienice i kapliczki, figurowe i krzyże, przeważnie z XVIII-XIX wieku Związane to jest z faktem, iż wiodła tędy jedna z uczęszczanych dróg do sanktuarium krzeszowskiego. Na granicy Olszyn i Chełmska Śląskiego zaczyna się droga pielgrzymkowa do Kaplicy Świętej Anny , przy której zachowały się figury i słupowe kapliczki. Największa, murowana, kaplica domkowa pochodzi z połowy XIX wieku, a mniejsza z XVIII w.
  2. Szkoła murowana z 2. połowy XIX wieku
  3. Na terenie Olszyn są stare domy mieszkalne i mieszkania-gospodarcze, o konstrukcji murowanej i drewniano-murowanej z XIX wieku Do cenniejszych należą między innymi: nr 8 - mieszkanie-gospodarcze, murowane z 1820 roku; nr 9 - mieszkanie-gospodarcze murowane z 1913 roku; nr 10 - mieszkanie-gospodarcze, murowane z 3. ćwiećwiecza XIX w.; nr 11 - mieszkanie gospodarcze, murowane z 1855 roku oraz trafostacja murowana z około 1910-20 roku: nr 12 - mieszkanie gospodarcze, murowane z 1815 roku; nr 19 mieszkanie gospodarcze, murowane z końca XIX w.; nr 21 mieszkanie, murowane z 3. ćwiećwiecza. XIX wieku; nr 58 - mieszkanie, murowane z 2. ćwirćwiecza XIX wieku; nr 60 i 62 mieszkanie gospodarcze, murowane z 3. ćwiećwiecza XIX wieku; nr 74 -mieszkanie, murowane z XIX/XX wieku; nr 79 - mieszkanie gospodarcze, murowane z 2. połowy XIX wieku; nr 99 - mieszkanie gospodarcze, murowane z XIX/XX wieku; nr 106 - mieszkanie, murowane z XIX/XX wieku