Trzy Wieki Kamiennogórskiego Liceum
Tradycje dzisiejszego Liceum Ogólnokształcącego sięgają początków XVIII w., kiedy to na mocy układu w Altranstädt zawartego w 1707 r. między królem szwedzkim Karolem XII a wysłannikami cesarza Józefa I, ewangeliccy mieszczanie ówczesnego Landeshut (nazwa Kamiennej Góry do 1945 r.) uzyskali wreszcie zgodę na budowę własnej świątyni oraz uruchomienie szkoły.
Uroczyste otwarcie nowej placówki oświatowej odbyło się w styczniu 1710 r. Pierwszym rektorem został Christian Heyn. Szkołę tworzyły 2 klasy na poziomie elementarnym i 3 klasy przygotowujące do studiów uniwersyteckich. Początkowo pracowało czterech nauczycieli. W 1722 r. szkoła przeniosła się do nowej siedziby. Koszty jej utrzymania ponosiła miejscowa gmina ewangelicka. Ponad 100 lat znajdowała się pod nadzorem pod nadzorem kolegium szkolnego z pastorem na czele.
Za rządów rektora Krautza w latach 1725-1760 szkoła była w pełni rozkwitu i świetności. W 1732 r. uczyło już 8 nauczycieli, a wysoki poziom kształcenia dorównywał licealnemu. Niestety, od czasów trzeciej wojny śląskiej (1756-1763), a szczególnie po krwawej bitwie austriacko-pruskiej na obrzeżach Kamiennej Góry w dniu 23 czerwca 1760 r. ("pruskie Termopile"), kiedy to upojeni zwycięstwem Austriacy złupili niemiłosierne miasto, nastąpił okres załamania i regresu rozwoju, który utrzymał się do początku XIX w. Dopiero zapis testamentowy z dużą sumą pieniędzy na rzecz szkoły, dokonany przez kupca Wilhelma von Kluge w 1815 r., umożliwił przeprowadzenie takich zmian, że ministerstwo uznało cztery ostatnie jej klasy za spełniające warunki "wyższej szkoły miejskiej", czyli gimnazjum z prawem prowadzenia matur (1836). Od roku 1823 była już pod nadzorem miejskiej delegatury szkolnej.
W drugiej połowie XIX w. , gdy zdecydowanie poprawiła się sytuacja finansowa miasta, wzniesiono dla szkoły nowy gmach (obecnie SP nr 1), do którego przeniesiono w 1866 r. wszystkie klasy. Ciało pedagogiczne składało się z 9 nauczycieli z których 5 posiadało wykształcenie uniwersyteckie.
W 1864 r. oddzielono szkołę realną od elementarnej i przeszła pod kuratelę prowincjonalnego kolegium szkolnego. Długoletnie starania oraz spełnione warunki doprowadziły do nadania jej statusu szkoły realnej I rangi (1865), a po zmianie programów nauczania w 1882 r. nazywana jest gimnazjum realnym. Ważnym w dziejach kamiennogórskiej oświaty było poświęcenie w dniu 20 października 1890 r. nowego i nowoczesnego gmachu (od 1952 r. siedziba L.O.), w którym uruchomiono szkołę ludową (Volksschule) dla wszystkich dzieci, bez względu na wyznanie. Gimnazjum pozostało w starym budynku, który jeszcze przed wybuchem I wojny światowej w 1914 r. uległ przebudowie. Do użytku oddano m. in. pracownie fizyczną, chemiczną i malarską.
Rozwój szkoły zahamowały dwie wojny światowe. Zajęcia lekcyjne ograniczone były do niezbędnego minimum. Z pól bitewnych nie powróciło do domów wielu nauczycieli i uczniów kamiennogórskiego gimnazjum.
9 maja 1945 r. Kotlina Kamiennogórska została zajęta praktycznie bez walki przez oddziały 21 Armii Radzieckiej. 10 dni później zjawiła się w Kamiennej Górze polska grupa operacyjna z Tadeuszem Kalamanem czele, pełnomocnikiem Rządu RP na Obwód nr 28, w celu ustanowieniu władzy administracyjnej w powiecie kamiennogórskim. Po zakończeniu konferencji poczdamskiej (17.07-2.08.1945) zaczęli tutaj napływać masowo Polacy z różnych stron kraju i Europy. Jednym z największych zadań pionierskiego okresu było uruchomienie szkolnictwa, które w powszechnej opinii stwarzało poczucie stabilizacji polskim osadnikom w nowym miejscu zamieszkania.
Jednym z organizatorów i pierwszym kierownikiem (od 30 X 1945 r.) średniej szkoły był kapitan Adolf Laskowski, szef miejscowej placówki Państwowego Urzędu Repatriacyjnego. Z racji swego urzędu znał on skład transportów przejeżdżających przez Kamienną Górę, zatrzymywał więc z nich wszystkich nauczycieli oraz werbował młodzież do powstającego Państwowego Gimnazjum i Liceum. Uczniów przyjmowano na podstawie ostatniego świadectwa szkolnego lub (częściej) egzaminu wstępnego. Naukę rozpoczęto dopiero 1 października 1945 r. Powodem późnienia był fakt, iż budynek po gimnazjum z czasów niemieckich i drugi obok zostały zwolnione przez Armię Czerwoną dość późno i w żałosnym stanie. Do końca pionierskiego roku szkolnego 1945/46 dotrwało 128 uczniów spośród 145. Udało się zorganizować tylko 4 oddziały klasy I, dwa oddziały klasy II gimnazjum oraz I klasę licealną, ale dla dorosłych młodzież była w większości pełna zapału nie tyko do nauki. Zdarzały się później różnej wagi figle, np. wrzucenie do mieszkania nauczycielki butelki z karbidem. Ten i inne tego typu "żarty" były być może formą odreagowania za utracone dzieciństwo w czasie wojny. Niektórzy uczniowie przychodzili na zajęcia bezpośrednio po nocnej służbie w mundurach i z bronią. Na lekcje liceum wieczorowego najeżało z domu przynieść żarówkę!
W pierwszym powojennym roku szkolnym nauczycielem młodzieży gimnazjalnej zajmowało się 12 nauczycieli: Jan Radomski (dyrektor), Tomasz Duda, ksiądz Bronisław Gawryś, Albin Górny, Jan Haduch, Franciszek Kłos, Gabriel Makowicz, Maria Obrocka, Aleksandra Plocek, Eugenia Sierocińska, Zbigniewa Skrocka i Władysław Zięba. Ksiądz Gawryś uczył religii do 1951 r. Do Kamiennej Góry przyjechał z Radomia, gdzie wcześniej też uczył w gimnazjum i pełnił obowiązki proboszcza Kościoła garnizonowego. Z wymienionych nauczycieli najdłużej w kamienno górskim liceum pracował nieżyjący już Tomasz Duda (29 lat), którego pasją było malarstwo; Honorowy Obywatel Kamiennej Góry.
Funkcję dyrektora szkoły w latach (1945-2001) sprawowało 10 osób. Pierwszym był Jan Radomski (1945-1948), któremu nominację Ministerstwo Oświaty wręczyło dopiero w grudniu 1946 r. Od 1949 r. pracował w Akademii Rolniczej we Wrocławiu, a od 1955 r. w takiej samej uczelni w Szczecinie. Jest autorem kilkunastu podręczników do biologii dla szkół średnich i wyższych. Zmarł w Szczecinie w dniu 27 września 1977 r. Kolejnymi dyrektorami byli: Stanisław Szafrański (1958-1969), Jakub Huber (1951-1958), Zbigniew Skrocka (1958-1969), Andrzej Michałowski (1969-1971), Antoni Klinger (1971-1973), Barbara Jaszek (1973-1976), Jan Kropiwnicki (1976-1977), Eliza Krawczyk (1977-1985), Kazimierz Galica (1985-2001). Od początku 2002 roku obowiązki dyrektora Zespołu Szkół Ogólnokształcących pełni Jacek Bruździak, absolwent filologii polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego. Zastąpił on na tym stanowisku świętej pamięci Dyrektora Kazimierza Galicę, najdłużej urzędującego dyrektora w powojennych dziejach kamiennogórskiego liceum (prawie 16 lat).
W zależności od aktualnych tendencji w polskiej oświacie szkoła zmieniała nazwy: Państwowe Gimnazjum i Liceum (1945-1949), Państwowa Szkoła Ogólnokształcąca Stopnia Podstawowego i Licealnego (1949-1952), Państwowa Szkoła Ogólnokształcąca Stopnia Podstawowego i Licealnego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci (1952-1961). W roku 1952 szkołę przeniesiono do obecnej siedziby przy ulicy M. Skłodowskiej-Curie 2. W 1961 r. dokonano podziału szkoły na Liceum Ogólnokształcące i Szkołę Podstawową nr 4. Po gruntownym remoncie w latach 1975-1978 wnętrze historycznego budynku zmieniło się nie do poznania. Z tego też względu w odnowionej szkole odbyła się w dniu 3 września 1978 r. wojewódzka inauguracja nowego roku szkolnego. Od tego momentu szkoła przyjmuje nazwę: Zespół Szkół Ogólnokształcących im. dra Alfreda Fiderkiewicza, który tworzyły 3 jednostki - Liceum Ogólnokształcące, Szkoła Podstawowa nr 4 i Liceum Medyczne (istniało w latach 1978-1997).
Pierwszy egzamin maturalny przeprowadzono w 1949 r. Zdały go wszystkie 23 osoby uczęszczające do jedynej wówczas XI klasy, której wychowawcą był Gabriel Makowicz, nauczyciel łaciny i języka angielskiego. Wśród tych absolwentów byli m.in. Józef Chamerski i Witold Korwin, którzy wspólnie z Jerzym Stępowskim (późniejszym redaktorem w TVP) założyli i redagowali od 1946 r. pismo " Szkolne Szpilki" (Dwutygodnik, Powaga - Humor - Poezja), wydawane na wysokim poziomie pod względem graficznym i merytorycznym. Nie sposób w tym zaledwie skrótowym szkicu przedstawić całego dorobku szkoły na przestrzeni prawie 300 lat. Każda szkoła szczyci się osiągnięciami swych uczniów w olimpiadach przedmiotowych, konkursach, zawodach sportowych, itd. Chlubę przynoszą absolwenci, których kamiennogórskie gimnazjum i liceum wypuściło w w/w okresie w ilości - jak się szacuje - około 7-8 tysięcy. Chcąc utrwalić wszystkie sukcesy uczniów należałoby zapisać gruby zeszyt. Absolwentów liceum można dziś spotkać na obszarze od Argentyny po Kanadę, w Australii, od Portugalii do Japonii. Pracują we wszystkich dziedzinach życia społeczno-gospodarczo-politycznego. Wielu jest w gronie naukowców, lekarzy, nauczycieli, oficerów, biznesmenów, dyrektorów... Piastują stanowiska samorządowe i państwowe. Przykładowo funkcje starosty i wicestarosty powiatu kamiennogórskiego sprawują od 1 stycznia 1999 roku właśnie absolwenci liceum - dr Marian Kachniarz i mgr Krzysztof Świątek. Obecny dyrektor ZSO, mgr Jacek Bruździak, też jest wychowankiem Szkoły. W roku szkolnym 2001/2002 do Zespołu Szkół Ogólnokształcących w Kamiennej Górze uczęszcza 1147 uczniów, w tym 132 do "wygasającej" SP nr 4, 378 do Gimnazjum nr 2, LO dziennego 637. W skład zespołu szkół wchodzi również Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych.
Szkoła posiada m.in. 2 gabinety komputerowe z podłączeniem do Internetu, 2 sale gimnastyczne. Funkcję zastępcy dyrektora ZSO pełnią: mgr Krystyna Bagińska, mgr Teresa Bartoszewska, mgr Bożena Skorupska.
Opracowanie: Jan Lubieniecki (nauczyciel historii w ZSO); rok: 2003
60 lat naszego Liceum
Po II wojnie światowej i ustanowieniu polskiej władzy w powiecie kamiennogórskim zaczęli tutaj latem 1945 r. masowo przyjeżdżać Polacy. Jednym z najważniejszych zadań pionierskiego okresu było uruchomienie szkolnictwa, które w powszechnej opinii stwarzało polskim osadnikom poczucie stabilizacji w nowym miejscu zamieszkania.
W szkolnictwie średnim ogólnokształcącym utrzymano przedwojenny ustrój, tj. 4-klasowe gimnazjum i 2-letnie liceum. Wprowadzono jednak pewne innowacje. Klasa pierwsza gimnazjalna miała charakter klasy wstępnej wyrównawczej. Ponadto celem likwidacji skutków wojny organizowano obok normalnych klas gimnazjalnych i licealnych skrócone formy kształcenia: 2-letnią szkołę gimnazjalną o ustroju semestralnym dla młodzieży opóźnionej wiekiem i 3-letnią skróconą szkołę średnią o ustroju semestralnym dla starszej młodzieży, obejmującą program gimnazjum i liceum.
Średnią szkołę ogólnokształcącą w Kamiennej Górze zaczęto tworzyć w sierpniu 1945 r. Jej organizatorem i pierwszym tymczasowym kierownikiem był kpt. Adolf Laskowski, szef miejscowego PUR-u. Naukę rozpoczęto dopiero 1 X 1945 r., a powodem opóźnienia był fakt, iż budynek po gimnazjum z czasów niemieckich (obecnie Szkoła Podstawowa nr 1) i drugi obok zostały zwolnione dość późno przez Armię Czerwoną. Do nowej szkoły przyjmowano uczniów na podstawie ostatniego świadectwa z gimnazjum lub egzaminu wstępnego. W roku szkolnym 1945/46 uruchomiono 4 klasy pierwsze, w tym jedną zawodową typu krawieckiego oraz 2 klasy drugie. Z braku kandydatów nie powstały klasy trzecia i czwarta gimnazjum. Udało się natomiast stworzyć pierwszą klasę licealną dla dorosłych. Według rozbieżnych danych do szkoły uczęszczało 158 uczniów. Nauczycielami byli: Tomasz Duda, ksiądz Bronisław Gawryś, Albin Górny, Jan Haduch, Franciszek Kłos, Gabriel Makowicz, Maria Obrocka, Aleksandra Plocek, Jan Radomski (dyrektor), Eugenia Sierocińska, Zbigniewa Skrocka i Władysław Zięba. Oficjalna nazwa szkoły w tym okresie brzmiała: "Państwowe Gimnazjum i Liceum w Kamieniogórze".
Ciągłe zmiany w ustroju szkolnym doprowadziły do ukształtowania się w roku szkolnym 1948/49 modelu 11-latki: szkoła stopnia podstawowego (klasy I - VII) i szkoła ogólnokształcąca stopnia licealnego (klasy VIII - XI). W latach 1949-1952 nasza szkoła nosiła nazwę Państwowej Szkoły Ogólnokształcącej Stopnia Podstawowego i Licealnego.
Pierwszy egzamin maturalny przeprowadzono w 1949 r. Zdało go 23 uczniów jedynej wówczas XI klasy, której wychowawcą był G. Makowicz, nauczyciel łaciny i języka angielskiego.
We wrześniu 1952 r. szkołę przeniesiono do obecnej siedziby przy ulicy M.Skłodowskiej-Curie 2. W tym budynku, nazywanym przez przedwojennych uczniów "czerwoną szkołą" ze względu na kolor elewacji - cegieł, w latach 1890-1945 funkcjonowała Volksschule, czyli szkoła podstawowa, która była podzielona na dwie części. Jedną zajmowali ewangelicy, a drugą katolicy. Miejscem wspólnych spotkań uczniów obu wyznań (oddzielnych szkół) była aula. Po przenosinach zmieniono nazwę (obowiązywała do 1961 r.) na Szkołę Ogólnokształcącą Stopnia Podstawowego i Licealnego TPD. W związku z nową reformą szkołę rozdzielono w 1961 r. na Szkołę Podstawową nr 4 (klasy I-VII) i Liceum Ogólnokształcące (klasy VIII-XI). Od roku szkolnego 1967/68 (kolejna reforma) SP nr 4 obejmuje klasy I-VIII, a LO klasy I-IV. Wrócono więc do 12-letniego cyklu nauczania na poziomie podstawowym i ogólnokształcącym. Ostatni rocznik XI klasy LO zdał maturę i odszedł w roku 1969. W roku przejściowym 1969/70 były tylko 3 klasy (11 oddziałów - 399 uczniów). Od 1970/71 LO liczyło już pełne 4 klasy (Ia-Id, IIa-IId, IIIa-IIId, IVa-IVc) - razem 506 uczniów.
W latach 1975-1978 budynek szkolny poddano kapitalnemu remontowi. W odnowionej szkole odbyła się 3 IX 1978 r. uroczysta inauguracja nowego roku szkolnego w byłym już województwie jeleniogórskim. Szkoła otrzymała sztandar i imię dra Alfreda Fiderkiewicza oraz odsłonięto tablicę poświęconą temu patronowi. W tym też roku powołano nową jednostkę organizacyjną o nazwie Zespół Szkół Ogólnokształcących, który tworzyły: SP nr 4, LO i Liceum Medyczne (istniało w latach 1978-1997). Od 1 IX 1999 r. (znów reforma) uruchomiono w ZSO Gimnazjum nr 2, a SP nr 4 miała "wygasać" i nie przyjmować już nowych uczniów. W czerwcu 2004 r. SP nr 4 opuścili ostatni jej uczniowie klasy VI i w ten sposób wielce zasłużona dla miasta placówka oświatowa przeszła do historii.
Na przestrzeni 60. lat (1945-2005) szkołą średnią kierowali: kpt. Adolf Laskowski - do 30 X 1945, Jan Radomski 1945-1948, Stanisław Szafrański 1948-1951, Jakub Huber 1951-1958, Zbigniewa Skrocka 1958-1969, Andrzej Michałowski 1969-1971, Antoni Klinger 1971-1973, Barbara Jaszek 1973-1976, Jan Kropiwnicki 1976/77, Eliza Krawczyk 1977-1985, Kazimierz Galica 1985-2001, Krystyna Bagińska p.o. 2001, Jacek Bruździak - od stycznia 2002 r.
Dyrektor mgr Jacek Bruździak w ciągu zaledwie kilku lat uczynił z ZSO szkołę w pełni nowoczesną i na miarę XXI wieku, co obiektywnie przyznają odwiedzający ją goście z kraju i zagranicy, zauroczeni gustownym wystrojem i wyposażeniem wnętrz oraz zachwyceni panującą w placówce atmosferą przyjaznej i twórczej pracy. Dyrektora naczelnego ZSO wspierają w codziennej pracy jego zastępcy: mgr Teresa Bartoszewska, mgr Bożena Skorupska i mgr inż. Jarosław Tułaczyk.
W roku szkolnym 2004/2005 do ZSO uczęszcza 1188 uczniów, w tym do Gimnazjum nr 2 - 322, LO dla młodzieży - 621 i LO dla dorosłych - 245 uczniów.
Opracowanie: Jan Lubieniecki (nauczyciel historii w ZSO) - tekst opublikowany został w numerze 1(8) I-II 2005 szkolnego dwumiesięcznika historycznego "Kamienna Góra Miasto Langhansa".